امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، هشدار داد محدود کردن پژوهش‌های علمی، اقتصاد و دموکراسی ایالات متحده را در معرض خطر قرار می‌دهد. این سخنان در حالی مطرح شد که مکرون و اورزولا فون‌درلاین، رییس کمیسیون اروپا، از پژوهشگران دعوت کردند تا به جای آمریکا، به اروپا بروند.
مکرون دوشنبه ۱۵ اردیبهشت در کنفرانس «اروپا را برای علم انتخاب کنید» در دانشگاه سوربن پاریس گفت: «هیچ‌کس تصور نمی‌کرد بزرگ‌ترین دموکراسی جهان که مدل اقتصادی‌اش تا این حد بر علم، نوآوری و توانایی در گسترش این نوآوری به شکلی وسیع‌تر از همتایان اروپایی‌اش استوار است، چنین اشتباهی مرتکب شود اما اکنون ما در این موقعیت قرار داریم.»
او افزود: «در غیاب پژوهش علمی آزاد، ما ارکان جوامعمان را از دست می‌دهیم؛ ارکانی که در قلب دموکراسی‌های لیبرال غربی جای دارند و در صدر آن‌ها، رابطه ما با حقیقت قرار دارد.»
دولت دونالد ترامپ فشار بی‌سابقه‌ای را به دانشگاه‌های آمریکا وارد کرده و در صدد کاهش بودجه فدرال و جلوگیری از تحقیقات در حوزه‌هایی نظیر واکسیناسیون و تغییرات اقلیمی است.
فون‌درلاین که پیش از مکرون در دانشگاه سوربن سخنرانی کرد، از یک بسته مالی ۵۰۰ میلیون یورویی برای سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ خبر داد. این بودجه قرار است صرف تبدیل اروپا به «قطب جذب پژوهشگران» و حمایت از کسانی شود که تصمیم به مهاجرت به این قاره می‌گیرند.
او در سخنانش مستقیما نامی از آمریکا یا ترامپ نبرد اما گفت که «علم آزاد و باز» کارت شناسایی اروپا است.
کنفرانس «اروپا را برای علم انتخاب کنید» با حضور مقام‌های ارشد اتحادیه اروپا در دانشگاه سوربن پاریس برگزار شد؛ رویدادی که به‌دنبال جذب دانشمندان و پژوهشگران آمریکایی ناراضی از سیاست‌های دولت ترامپ است.
در این کنفرانس، مقام‌های ارشد اتحادیه اروپا، چهره‌های علمی و وزیران علوم کشورهای عضو گرد هم می‌آیند تا درباره اعطای مشوق‌های مالی برای جذب دانشمندان ناراضی آمریکایی گفت‌وگو کنند.
فشار سیاسی و مالی بر مراکز علمی آمریکا
در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ایالات متحده تحت فشارهای فزاینده سیاسی و مالی قرار گرفته‌اند.
تهدید به کاهش بودجه‌های فدرال، تعطیلی برنامه‌های تحقیقاتی، اخراج ده‌ها هزار کارمند فدرال و نگرانی دانشجویان خارجی از اخراج احتمالی به‌دلیل دیدگاه‌های سیاسی‌شان، از پیامدهای این دوره ریاست‌جمهوری ترامپ بوده است.
یکی از مقام‌های کاخ الیزه در همین رابطه به خبرگزاری فرانسه گفت: «در زمانی که آزادی‌های دانشگاهی در بسیاری موارد تهدید می‌شوند، اروپا مقصدی جذاب برای دانشمندان است.»
او افزود اتحادیه اروپا امیدوار است با جذب پژوهشگران آمریکایی، علاوه بر تامین منافع راهبردی خود، دیدگاهی جهان‌شمول را نیز گسترش دهد.
موج درخواستها برای انتقال به اروپا
رییس‌جمهوری فرانسه ماه گذشته با دعوت از دانشمندان خارجی، بهویژه پژوهشگران آمریکایی، آن‌ها را تشویق کرد تا برای ادامه فعالیتهای علمی خود راهی فرانسه شوند.
مکرون همچنین از یک برنامه مالی جدید رونمایی کرد که هدف آن، حمایت از دانشگاه‌ها و مراکز علمی برای پوشش هزینههای جذب و انتقال پژوهشگران خارجی به فرانسه است.
ابتکار دانشگاه‌های فرانسه برای جذب دانشمندان خارجی با استقبال گسترده مواجه شده است.
دانشگاه اکس مارسی در جنوب فرانسه اخیرا اعلام کرد شمار زیادی از پژوهشگران بینالمللی برای استفاده از برنامه «مکانی امن برای علم»، درخواست خود را ارائه کردهاند.
مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه (CNRS) نیز هفته گذشته ابتکار تازهای را آغاز کرد.
این طرح با هدف حمایت از آن دسته پژوهشگران خارجی طراحی شده که در کشورهای خود در معرض تهدید شغلی قرار دارند.
تشویق دانشمندان فرانسوی مقیم خارج به بازگشت و ادامه فعالیت در داخل کشور از دیگر اهداف این طرح است.
به گفته کارشناسان، کشورهای اروپایی امکانات پژوهشی خوب و کیفیت زندگی بالایی ارائه میدهند اما در زمینه بودجه تحقیقاتی و پرداخت حقوق به پژوهشگران، از آمریکا عقب هستند.
آنتوان پتی، رییس مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه، معتقد است با توجه به هزینههای پایینتر آموزش و درمان در اروپا و همچنین مزایای اجتماعی بهتر، این تفاوت حقوق چندان مهم نخواهد بود.
در راستای این برنامه، فرانسه و اتحادیه اروپا بهطور خاص جذب پژوهشگران حوزه سلامت، تغییرات اقلیمی، تنوع زیستی، هوش مصنوعی و علوم فضایی را مد نظر قرار دادهاند.
