زلزله مهیب میانمار قدرت ارتش این کشور را به چالش کشید. حکومت نظامی میانمار اعلام کرده است شمار کشته‌های زلزله شدیدی که جمعه گذشته با بزرگی ۷.۷ میانمار را لرزاند، به حدود سه هزار نفر رسیده است.
تلویزیون مرکزی چین گزارش داد شمار قربانیان زمین‌لرزه در میانمار به دو هزار و ۷۱۹ نفر رسیده است.
شامگاه پنج‌شنبه نهم فروردین، مین آنگ هلاینگ، رهبر حکومت نظامی میانمار، سوار بر جیپی نظامی در میان ردیف سربازان در حال دادن سلام نظامی، در نایپیداو، پایتخت این کشور، رژه رفت. بالگردها در آسمان می‌چرخیدند و جنگنده‌ها منور شلیک می‌کردند؛ صحنه‌ای که بخشی از نمایش سالانه قدرت ارتش در این کشور است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، هلاینگ در حالی این‌گونه اقتدار خود را به نمایش گذاشت که قرار بود طی روزهای آینده در نشستی منطقه‌ای در تایلند شرکت کند. سفری نادر به خارج از کشور، چهار سال پس از کودتایی که او در آن قدرت را به‌دست گرفت و کشور را وارد چرخه‌ای از جنگ داخلی و انزوای بین‌المللی کرد.
کمتر از ۲۴ ساعت بعد اما زلزله‌ای به بزرگی ۷.۷ بخش‌هایی از نایپیداو را به ویرانه تبدیل کرد؛ پایتختی ایزوله که نام برمه‌ای آن به‌معنای «اقامتگاه پادشاهان» است و به‌عنوان نماد قدرت ارتش در سال ۲۰۰۵ رونمایی شد؛ پس از آن‌که به‌طور مخفیانه به وسیله ژنرال‌های حاکم وقت ساخته شد. آنها می‌خواستند «دژی نفوذناپذیر» بنا کنند.
در حالی که برق، آب و اینترنت قطع شده است، اکنون مقام‌های حکومت نظامی ناچارند در فضای باز و روی چمن‌های اطراف خرابه‌های وزارت خارجه کار کنند.
ساکنان شهر نیز از بیم پس‌لرزه‌ها، شب‌ها را در خیابان‌ها می‌گذرانند.
این زمین‌لرزه -که به گفته کارشناسان، شدیدترین زلزله در یک قرن گذشته میانمار بود- حدود سه هزار کشته بر جای گذاشته و خسارت‌های گسترده‌ای به‌ویژه به نایپیداو وارد کرده است.
پایتخت میانمار با الهام از معماری باشکوه بودایی و سلطنتی بنا شده؛ شهر از بلوارهای منظم و عریضی برخوردار است؛ از جمله بزرگراهی ۲۰ بانده که بهندرت استفاده میشود و ساختمانهای دولتی عظیم با ستونهای بلند.
تا پیش از این، نایپیداو تقریبا از درگیریهای خونبار ناشی از جنگ داخلی در امان مانده بود و حتی حمله پهپادی نادری که سال گذشته به آن صورت گرفت، به وسیله نیروهای امنیتی خنثی شد.
با این حال، تصاویر ماهوارهای و گزارشهای محلی نشان میدهند که بسیاری از بیمارستانها و ساختمانهای دولتی فرو ریختهاند و دستکم یکی از وزارتخانهها بهشدت آسیب دیده است.
یکی از ساکنان نایپیداو که خواست نامش فاش نشود، گفت: «آب کمیاب است، غذا کمیابتر. برق نداریم. سوخت، دارو و سرپناه حالا تبدیل به کالاهای لوکس شدهاند.»
کاخ ریاستجمهوری نیز از آسیب در امان نمانده است. عکسهایی که رسانههای محلی منتشر کردهاند، ویرانههای یک پلهپیچ طلایی و چلچراغ شکسته را نشان میدهند.
سخنگوی حکومت نظامی به درخواستها برای اظهار نظر درباره ابعاد خسارت و تلفات پاسخ نداده است.
وزارت خارجه، بیبرق و بیآب، دیگر فعالیتی ندارد
وزارت خارجه میانمار که همراه دیگر وزارتخانههای این کشور با الگویی شبیه چنگال عقرب طراحی شده -شکلی که در باور عمومی نشانهای از خوشیمنی تلقی میشود- نیز بهشدت آسیب دیده است.
یک مقام سازمان ملل که خواست نامش فاش نشود، به رسانهها گفت که «این وزارتخانه با خسارت جدی و تلفات روبهرو شده» است.
این مقام افزود که وزارتخانه بدون برق و آب فعالیت میکند و از وزیر گرفته تا کارمندان، همه در ورودی ساختمان و در فضای باز مستقر شدهاند.
رسانههای دولتی تصویری از «تان سوِه»، وزیر خارجه، منتشر کردهاند که در آن او در نشستی اضطراری با همتایان منطقه‌ای از طریق ویدیو کنفرانس، در فضای باز و مقابل ساختمانی آسیبدیده قرار دارد؛ ساختمانی که پردههای پنجرههای شکستهاش از قابها آویزان است.
منبعی مطلع در اینباره گفت: «وزارتخانه عملا اعلام کرده دیگر فعالیتی ندارد -نه ساختمانی در اختیار دارند، نه راه ارتباطی.»
به گفته او، وظایف وزارتخانه اکنون به کارمندان مستقر در یانگون، پایتخت پیشین و بزرگترین شهر کشور، واگذار شده است.
خسارت به زیرساختهای نظامی و لجستیکی
مورگان مایکلز، پژوهشگر امنیت جنوب شرق آسیا در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، گفت گزارشهای اولیه حاکی از آن است که زیرساختهای نظامی در نایپیداو دچار آسیب جدی نشدهاند.
او افزود: «برج کنترل فرودگاه فرو ریخته اما آشیانههای هواپیماها بهنظر سالم ماندهاند. با این حال، آسیبدیدگی جادهها در منطقه زلزلهزده میتواند به‌طور موقت بر تدارکات و تحرکات نظامی اثر بگذارد.»
به گفته یکی از گروههای مسلح مخالف، حتی پس از وقوع زلزله، ارتش میانمار همچنان به بمباران شهرها ادامه داده است.
زلزله‌ای فراتر از یک فاجعه طبیعی
در کشوری با اکثریت بودایی مانند میانمار که بسیاری از مردم آن به ارتباط میان بلایای طبیعی و سرنوشت اعتقاد دارند و رهبران نظامی نیز بارها برای تصمیمگیری به پیشگوییها استناد کردهاند، این زلزله میتواند معنایی «فراتر از یک فاجعه طبیعی» بیابد.
ریچارد هورسی، تحلیلگر مسائل میانمار به رویترز گفت: «حتی در کشوری که عموما خرافهگرا شناخته میشود، مین آنگ هلاینگ به‌طور خاص فردی خرافاتی است.»
هورسی در ادامه تاکید کرد: «حتی اگر خود او باور نداشته باشد که این زلزله نوعی مکافات و کارما است، بهخوبی میداند که بسیاری در حلقه داخلیاش، در میان نخبگان نظامی و در سطح جامعه ممکن است چنین برداشتی داشته باشند.»
سردخانههای پر، اجساد در خیابان
هورسی معتقد است شدت خسارت در نایپیداو احتمالا یکی از دلایلی است که حکومت نظامی سریعا خواستار کمک بین‌المللی شده است: «مین آنگ هلاینگ خوب میداند که رژیمش اکنون در موقعیتی بسیار بحرانی قرار دارد، زیرا شبکههای حمایتی او و ارتش نیز آسیب دیدهاند.»
برخی گزارشها نشان میدهند نایپیداو کمکهای بیشتری نسبت به مناطق پرجمعیتتری مانند ماندالای و ساگاینگ دریافت کرده است؛ مناطقی که در آنها محلههایی به‌طور کامل ویران شده و ساکنان از تحرک نداشتن ارتش برای کمکرسانی شکایت دارند.
با این حال، در خود پایتخت نیز شرایط انسانی بهشدت وخیم گزارش شده است.
یکی از ساکنان گفت بیشتر قربانیان را کودکان و سالمندانی تشکیل دادهاند که در ساختمانهای چند طبقه مسکونی متعلق به کارمندان دولت زندگی می‌کردند.
او افزود: «صدای افراد گرفتار زیر آوار شنیده میشد اما تا عصر روز بعد هیچ گونه عملیات نجاتی صورت نگرفت. در خیلی از نقاط، امداد به موقع نرسید.»
روز بعد، نیروهای پلیس برای جمعآوری اجساد رسیدند. سردخانهها پر شدهاند و به دلیل نبود برق، قادر به نگهداری پیکرها نیستند. برخی از اجساد در خیابان در حال تجزیهاند.
او در آخر گفت: «هنوز هیچ آب، غذا یا کمک پزشکیای دریافت نکردهایم و همچنان بیرون ساختمانمان، در خیابان زندگی میکنیم.»
